زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند یائسه محسوب می‌شوند.تغییرات هورمونی در پسا قاعدگی ابتدا با افزایش هورمون تحریک کننده فولیکول(FSH) همراه است که در سال‌های بعد منجر به افزایش هورمون لوتئینه کننده (LH) می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد افزایش FSH در طی پساقاعدگی منجر به کاهش تولید inhibin B (گلیکوپروتئین دایمری که FSH را مهار می‌کند) می‌شود. بنابراین افزایش FSH به عنوان شاخص اولیه پساقاعدگی (پیری باروری) شناخته می‌شود.علاوه بر تغییرات در سطوح FSH و LH، میزان استروژن تولید شده در دوران پساقاعدگی کاهش چشمگیری دارد.پساقاعدگی با یک سری تغییرات جسمی و روحی همراه است.
علایم و نشانه‌ها
زنان در یائسگی اضافه وزن پیدا می‌کنند و بدنشان گر می‌گیرد،از دیگر نشانه‌های یائسگی می‌توان موارد زیر را نام برد:
گر گرفتگی
در ابتدای دوران یائسگی بروز گرگرفتگی بسیار متداول است. در این هنگام با افزایش میزان جریان خون در مناطقی از بدن مانند سر و گردن حالت گرگرفتگی ایجاد می‌شود که حدود ۳۰ ثانیه تا ۵ دقیقه ادامه خواهد یافت. استرس و فشارهای روحی می‌توانند سبب تشدید این مسئله گردند. علت اصلی بروز این مشکلات، کاهش میزان هورمون زنانه (استروژن) در بدن می‌باشد. دفعات گرگرفتگی از هر زنی تا زن دیگر متفاوت است. برخی از گیاهان مانند سویا و همچنین مکملهای حاوی عصاره سویا دارای ترکیباتی نظیر استروژن بوده و می‌توانند از بروز چنین عوارضی بکاهند.
اختلالات خواب و تعریق شبانه
در هنگامی که گرگرفتگی و تعریق شبانه پدید می‌آید خواب شبانه مختل شده و سبب بیدار شدن فرد از خواب می‌گردد. به هم خوردن میزان طبیعی خواب باعث می‌شود فرد در طی روز بعد احساس ضعف و خستگی نماید.
پوکی استخوان
یکی از مهم‌ترین مشکلات دوران یائسگی پوکی استخوان است. از عوامل مهم در ایجاد پوکی استخوان، کاهش میزان هورمون استروژن بعد از یائسگی بوده که سبب کاهش جذب کلسیم می‌شود.
مشکلات روحی
بسیاری از خانم‌ها با فرارسیدن به دوران یائسگی، نگران پیری می‌شوند. استفاده از یک رژیم غذایی سالم و متعادل، پرهیز از مصرف سیگار و الکل، دوری از شرایط پراسترس، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، معاشرت با دوستان و مهمتر از همه ورزش روزانه (به ویژه ورزش‌هایی چون پیاده‌روی، شنا و …) به حفظ روحیه‌ای شاداب کمک می‌کند.
روابط زناشویی
پس از یائسگی، تمایلات جنسی مقداری کاهش پیدا می‌کنند. از طرفی به دلیل کاهش ترشحات زنانه، خشکی واژن پدید می‌آید و گاهی سبب ایجاد درد و ناراحتی به هنگام نزدیکی می‌شود و این موضوع می‌تواند بر روابط زناشویی تأثیر بگذارد. درمان‌های قدیمی خشکی واژن استفاده از درمان‌های هورمونی بود که دارای عوارض می‌باشند امروزه جدیدترین روش درمان خشکی واژن در یایسگی لیزر مونالیزاتاچ می‌باشد که کاملاً بدون عارضه در سه جلسه به فواصل ماهانه خشکی واژن را درمان می‌کند. همچنین استفاده از ژل روان‌کننده برای داشتن معاشقه و ارتباط جنسی بدون درد راهکار مفیدی خواهد بود.
بیماریهای قلبی عروقی
استروژن با کاهش کلسترول تام و کلسترول بد یا LDL و افزایش کلسترول خوب یا HDL در سلامت قلب نقش دارد. زمانی که سطح استروژن در طی یائسگی کاهش می‌یابد ممکن است سطح کلسترول تام بالا رفته و احتمال خطر بیماری قلبی، سکته و سایر بیماریهای قلب و عروق افزایش یابند. برای کاهش این خطر موارد زیر توصیه می‌شود: خودداری ازاستعمال دخانیت مانند سیگار و قلیان ، ورزش منظم، کاهش مصرف چربی و نمک و افزایش مصرف میوه و سبزی و غذاهای حاوی فیبر (مانند نان‌های سبوس دار).
بی اختیاری ادرار
ممکن است با از دست رفتن کشش پذیری پیشابراه و واژن فرد دچار بی‌اختیاری ادرار شود. بی‌اختیاری ادرار ممکن است همراه با نیاز به سریعتر رفتن به دستشویی باشد یا اینکه به هنگام سرفه، خنده یا بلند کردن اجسام ایجاد شود.
تغییرات ظاهری
بعد از یائسگی چربی تجمع یافته در ران و لگن به بالاتر از کمر و شکم منتقل می‌شود، ممکن است فقدان احساس پری سینه‌ها، نازکی موها و چین و چروک پوست ایجاد شود. سطح استروژن کاهش می‌یابد ولی بدن به تولید مقادیر کم هورمون مردانه تستوسترون ادامه می‌دهد در نتیجه ممکن است موی ضخیم روی چانه، لب فوقانی، سینه و شکم رشد کند.
پیشگیری از پوکی استخوان ناشی از یائسگی
پوکی استخوان با افزایش سن در ارتباط مستقیم است. اما دلایل دیگری می‌تواند پوکی استخوان را در سنین پایین رواج دهد. کمبود کلسیم، دریافت ناکافی ویتامین D، مصرف سیگار و الکل، ورزش نکردن و یائسگی از جمله موارد تاثیرگذار محسوب می‌شوند. از آنجایی که یائسگی یکی از اصلی‌ترین این دلایل است، جهت جلوگیری از پوکی استخوان دوران یائسگی داروهایی در نظر گرفته شده است که شامل موارد ذیل می‌شوند:
- کپسول منوهالت پلاس ویواتیون
- قرص مولتی میکس نچرال
- قرص استیون – آر ایکس بون نیچرز پلاس
- قرص کلسی پاور هولیستیکا
- قرص منو اورت یوروویتال
- مولتی ویتامین اس تی پی فارما
